براي اولين بار پس از جنگ جهاني دوم ژاپني ها با الگوبرداري از سه نوع از سازمانهاي آمريکايي و اروپايي توانستند سيستم 5S را به وجود آورند .
– دسته اول : آن دسته از صنايعي بودند که رعايت بهداشت و تميزي اصول فعاليت آنان بود نظير صنايع دارويي .
– دسته دوم : سازمانهايي که اصول فعاليت آنها بر مبناي نظم و ترتيب و سرعت پاسخگويي استوار بود نظير کتابخانه ها .
– دسته سوم : سازمانهايي که به مباحث انسان ، ماشين ، کار و محيط مي پردازند وعدم رعايت الزامات توسط آنها باعث بروزخطرات و ضايعات غيرقابل جبران جاني و مالي و اجتماعي مي گردد نظير خودرو سازي و مهمات سازي .
پس از جنگ جهاني دوم که ژاپن با نگرش تازه اي به بازسازي صنايع خود پرداخت و کيفيت و بهره وري به منظور صادرات را مورد توجه قرار داد .
بسياري از ابزارها و فنون مديريتي توسط آنها مورد ارزيابي قرار گرفت به اين ترتيب نظام آراستگي 5S توسط ژاپني ها و پس از توسعه و سيستماتيك نمودن خانه داري صنعتي ، طراحي و با موفقيت در سازمانها پياده گرديد .
اين اصل به قدري در ساماندهي محيط کار موفق بوده است که اروپايي ها و آمريکايي ها نيز به نظام آراستگي روي آوردند.
سابقه 5s
سابقه شروع 5s در ژاپن برمي گردد به اينکه ژاپني هاي خاكسترنشين جنگ كه پذيرفته بودند بايد جهان و پديده هاي مديريتي و صنعتي آنروز را براي جبران خسارتهاي جنگ و آغاز زندگي نوين بهتر بشناسند ، در مطالعات وبازديدهاي خود در امريكا با پديده HOUSEKEEPING (خانه داري صنعتي) آشنا شدند.
معيارهاي خانه داري صنعتي كه شامل نظافت ، بهداشت ، نظم و ترتيب ، رعايت كامل ايمني و جلوگيري از حوادث به ويژه انفجار وآتش سوزي ، جلوگيري از انباشت ضايعات و مواد در راهروها و معابر داخل كارگاهها و ريخت وپاش ابزار، نشت انواع مواد روغني و شيميايي و آب در محيط كاربود.
ژاپني ها با مطالعه و مشاهده رعايت اين معيارها در اين سازمانها، متوجه تاثير ونقش قابل توجه آن نه تنها در حفظ ايمني و بهداشت محصول ، بلكه در ايجاد ظاهري آراسته ، نقل و انتقال روان ، صرفه جويي مكان و زمان و در مجموع محيط كاري آراسته وهمكاراني خوش ظاهر ، با نظم و آراسته شدند و از اين رو تصميم گرفتند آن را در همه صنايع و همه واحدهاي كوچك و بزرگ توليدي به كار گيرند.
5s چیست ؟
نظام آراستگی ۵S یک سیستم برای سازماندهی فضاها است، بنابراین کارها می توانند کارآمد، موثر و با خیال راحت انجام شوند. این سیستم با تمرکز بر همه چیزهایی که در آن تعلق دارد و تمیز نگهداشتن محل کار است،
باعث می شود که مردم بدون اینکه زمان زیادی صرف کنند
و یا آسیب ببینند، کار خود را انجام دهند.
نظام آراستگی ۵S ترجمه اصطلاح ۵S از پنج واژه ژاپنی می آید:
- Seiri
- Seiton
- Seiso
- Seiketsu
- Shitsuke
به زبان انگلیسی، این کلمات اغلب به ترتیب عبارتند از:
- Sort
- Set in Order
- Shine
- Standardize
- Sustain
هر S یک بخش از یک فرایند پنج مرحله ای است که می تواند عملکرد کلی از یک کسب و کار را بهبود بخشد.
سازماندهي (Seiri)
سازماندهي در عام ترين مفهوم آن عبارت است از نظم دادن به كليه اجزاي يك سازمان جهت نيل به اهداف. از ديدگاه 5S سازماندهي به معناي تشخيص ضرور از غيرضرور، اتخاذ تصميمات قاطع و اعمال مديريت اولويتها براي رهايي از غير ضروريهاست. نمونه هايي از اجراي اين S را مي توان بصورت زير فهرست نمود:
- دور ريختن اشيايي كه به آنها نياز نداريد (جمع آوري و بايگاني مناسب روزنامه ها و صورتجلسات …).
- رفع عيوب و خرابيها (تعمير ملزومات اداري، تجهيزات فني و خودروهاي مورد استفاده…)
- مبارزه با علل آلودگيها (استفاده از دستگاههاي تهويه مطبوع، ممنوع كردن كشيدن سيگار در محل كار، حمل و نقل مناسب غذا، استفاده بهداشتي از ذخيره آب…).
- بازبيني پوششها و محفظه ها به منظور پيشگيري از علل آلودگي (بسته بندي مناسب قطعات در انبار، استفاده از درزگير در پنجره ها و درپوش براي فاضلابها…)
- تميز كردن محل كار (شستشوي مرتب با مواد ضدعفوني كننده، نظافت در انبار، جمع آوري روغنهاي مستعمل…)
- جلوگيري از آلودگيهاي كف سالنها (شستشوي منظم سالن تعميرگاه، مشبك نمودن جايگاههايي كه آلوده كننده هستند مثل تعويض روغني و نقاشي…)
- حذف آلودگيهاي گرد و غبار (استفاده از تهويه مطلوب در انبار و سالن تعميرگاهها، استفاده از فيلترهاي صافي هوا…)
- سازماندهي انبارها (استفاده از سيستمهاي نوين انبارداري…)
نظم و ترتيب (Seito)
نظم و ترتيب به معني قرار دادن اشياء در مكانهاي مناسب و مرتب به نحوي كه بتوان از آنها به بهترين وجه استفاده كرد. نظم و ترتيب راهي است براي يافتن و بكار بردن اشياي مورد نياز، بدون انجام جستجوهاي بيهوده. هنگامي كه هر چيز با توجه به كاركرد و در نظر گرفتن كيفيت و ايمني كار، در جاي مناسب و مشخص قرار داشته باشد، محل كار همواره منظم و مرتب خواهد بود. بدين منظور بايد همه وسايل مورد نياز را دقيقاً شناسايي كرده و كاركرد هر يك از آنها را نيز مشخص نماييم.
پاكيزه سازی (Seiso)
در ديدگاه 5S، پاكيزه سازي عبارت از دور ريختن زوائد و پاكيزه كردن اشياء از آلودگيها و مواد خارجي است. به عبارت ديگر پاكيزه سازي نوعي بازرسي است بازبيني و پاكيزگي محيط كار براي حذف آلودگي مورد تاكيد در اين بخش از نظام 5S قرار دارد. برخي از لوازم، تجهييزات و مكانها، لزوماً بايد بسيار پاكيزه و عاري از هر نوع آلودگي نگهداري شوند، بنابراين لازم است كه آنها را دقيقاً شناسايي نموده و بر اين باور بود كه پاكيزه سازي تنها تميز كردن محل كار و لوازم موجود در آن نيست، بلكه پاكيزه سازي امكان انجام بازرسي و بازبيني را نيز بايستي فراهم آورد.
استانداردسازي (Seiketus)
استانداردسازي عبارت است از كنترل و اصلاح دائمي، سازماندهي، نظم، ترتيب و پاكيزگي. تاكيد اصلي در استانداردسازي متوجه مديريت است كه با استفاده از چك ليستهاي مناسب و استاندارد كردن مقررات با استفاده از نوآوري و خلاقيت، محيط كار را به نحوي استاندارد و كنترل نمايد كه همواره همه عوامل با سرعت و دقت لازم مورد استفاده قرار گيرند.
انضباط (Shitsuke)
انضباط عبارت است از آموزش عادات و توانايي هايي جهت انجام يك وظيفه خاص. نكته اصلي در اينجا ايجاد عادات درست به جاي عادات نادرست است. اين كار را بايد از طريق آموزش شيوه‌هاي درست انجام كار به افراد و تمرين دادن آنان در اين زمينه، آغاز نمود.
همچنين اين تمرينها از طريق وضع مقررات و پيروي جدي از آنها تحقق مي پذيرد. به عبارت ديگر انضباط فرآيندي، تكرار و تمرين انجام يك كار است
مشکلات اجرای 5s در مهندسی صنایع
موانع و مشکلات اجرای نظام ۵S که عمده ترین موانع و مشکلات عبارتند از :
• عدم آموزش کافی کارکنان جهت اجرای صحیح سیستم
• عدم شناخت کافی از این نظام و توانائیهای آن و عدم حمایت لازم مدیران ارشد.
• عدم توجه به تداوم اجرای اصول۵S و بلند مدت بودن اجرای آن
• ساده انگاشتن نظام ۵S و عدم بررسی عمیق آن
• تصویر و برداشت ناصحیح از هزینه بر بودن اجرای این نظام در اوایل اجرای آن
مزایای اجرای نظام آراستگی ۵S
- • جلوگیری از انباشته شدن ضایعات
• افزایش درآمد ناشی از فروش به موقع و مقرون به صرفه ضایعات صنعتی به علت تفکیک کردن آنها
• جلوگیری از آتش سوزی، احتراق، انفجار، سقوط اجسام و سایر حوادث مشابه در اثر کاهش تراکم مواد زائد و ضایعات و مراقبت از آنها.
• جلوگیری از دور ریختن مواد، قطعات سالم به همراه ضایعات و زوائد
• سهولت در رفت آمد - • نمایان بودن قطعات، ابزار و مواد در قفسه ها و جلوگیری از پنهان شدن آنها از چشم
دیگر مزایای 5اس
• پاکیزگی سطح محیط کار و جلوگیری از لغزیدن کارکنان و زمین خوردن آنها و بروز حوادث در حین کار
• رنگ آمیزی مرتب محیط کار و ماشین آلات و نیز تجدید خط کشی ها
• ایجاد فرهنگ پیشگیری به جای تعمیر
• رعایت بهداشت، سلامتی و ایمنی کارکنان
• کاهش خستگی و آزردگی های ناشی از کار در محیط شلوغ ، نامطبوع و حادثه ساز
• انجام خانه تکانی های روزانه ، هفتگی ، فصلی و سالانه توسط کارکنان به منظور مشارکت عمومی در آراستگی
تیم چهره یاب با ارائه طیف خاصی از خدمات به شما کمک می کند بهتر دیده شوید و برند خود را شایسته تر ارتقاء دهید. ما معتقدیم توسعه چهره یاب با رشد برند شما گره خورده است پس متعهدانه در کنارتان هستیم .با ما در تماس باشید …
توجه : اطلاعات موجود در سایت چهره یاب برگرفته شده از بانک های اطلاعاتی و یا توضیحات خود صاحب چهره می باشد .لذا در راستای افزایش اعتبار محتوا ارائه شده در سایت چهره یاب در صورت مشاهده هر گونه مغایرت در راستای تصحیح آن با تیم پشتیبانی چهره یاب تماس بگیرید.